II. SZKODLIWOŚĆ NADMIARU MIKROELEMENTÓW
1. CHROM TRÓJWARTOŚCIOWYWystępuje w wodach powierzchniowych i w wodzie do picia, szczególnie gdy jest ona chlorowana, w dwóch formach chemicznych: jako chrom trójwartościowy i chrom sześciowartościowy. Rozróżnienie to jest konieczne z uwagi na ich zupełnie odmienne działanie na organizm człowieka. Chrom trójwartościowy należy do pierwiastków śladowych i ma istotne biologiczne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pierwiastek ten jest niezbędny w procesie metabolizmu glukozy i tłuszczów oraz wchodzi w skład wielu aminokwasów. Jest aktywatorem niektórych enzymów oraz wzmaga działanie insuliny. Odgrywa pewną rolę w zapobieganiu arteriosklerozie i cukrzycy. Jego nadmiar powoduje zaburzenia i wywołuje objawy chorobowe. W związku z ogromnym przyrostem liczby różnych związków chemicznych w wodzie i w pożywieniu lekarze często nie są w stanie wykryć źródła naszych chorób. Choroby nowotworowe pojawiają się zazwyczaj dopiero po kilku lub kilkunastu latach spożywania "chemii";. Mało tego, wiele takich chorób i alergii dziedziczymy dziś po naszych przodkach, bo ich geny zostały zaatakowane przez jakieś związki mutagenne, niewiadomego pochodzenia. Lekarze coraz częściej zaleczają więc choroby, bo nie mają żadnych możliwości im zapobiegać. prof. Paul C. Bragg, USA Najwięcej szkodliwych domieszek zawiera woda wodociągowa wyprodukowana z powierzchniowej wody pozaklasowej obciążonej tak wielkim ładunkiem ścieków przemysłowych i komunalnych, że nie jest ich w stanie usunąć żaden proces zwykłego uzdatniania. Aby uzyskać czystą i zdrową wodę, stosuje się superfiltry oparte na zasadzie odwróconej osmozy. dr Zbigniew Hałat, były wiceminister zdrowia
Chrom sześciowartościowy wykazuje bardzo silne działanie toksyczne i rakotwórcze na organizm ludzki, wywołując różne postacie nowotworów. Na skutek działania alergizującego powoduje schorzenia uczuleniowe skóry. Związki chromu przedostają się przez skórę, łączą z białkiem i wyzwalają reakcję alergiczną. Wody powierzchniowe w znacznym stopniu zanieczyszczone są chromem pochodzącym ze ścieków przemysłowych, np. z garbarni, galwanizerni, hut metali kolorowych i przemysłu chemicznego. Przykładem może być zagrożenie terenów wodonośnych i ujęć wody dla Wrocławia przez hałdę pozostałą po działalności Huty "Siechnice", która produkowała stal chromową. W wodzie do picia obecność chromu można tłumaczyć niedostatecznym oczyszczeniem wody powierzchniowej, zanieczyszczeniem sieci wodociągowej wodami chłodniczymi, do których bywają dodawane sole chromu w celu ochrony rur przed korozją, lub przenikaniem do wody z chromowanych drobnych elementów instalacji i sieci wodociągowej, np. kranów. 2. CYNKNależy do tzw. pierwiastków śladowych, niezbędnych do prawidłowego działania organizmu. Wchodzi w skład wielu enzymów lub jest ich aktywatorem. Jego nadmiar działa jednak toksycznie na organizm człowieka. Przede wszystkim wywołuje uszkodzenia wątroby, mięśnia sercowego oraz zaburzenia przewodu pokarmowego. Cynk ulega magazynowaniu w tkance kostnej i włosach, natomiast z innych narządów jest szybko eliminowany. Najszybszy obrót cynkiem (wymiana) zachodzi w wątrobie, trzustce, gruczole krokowym i przysadce mózgowej. Przekroczenie dopuszczalnego stężenia cynku w wodzie pitnej wpływa ujemnie na właściwości organoleptyczne wody: występuje metaliczny smak i podwyższona mętność. Źródłem cynku w wodach powierzchniowych są ścieki przemysłowe z zakładów wzbogacania rudy, z wytwórni farb nieorganicznych, z galwanizerni i innych. W wodach wodociągowych cynk występuje często nawet w ilościach kilku mg/l. Powodem jest wymywanie z instalacji wodnych wykonanych z rur cynkowych lub ocynkowanych. Najlepszą metodą na przedłużanie życia jest go nie skracać. Ernst von Feuchtersleben,pisarz austriacki (1806-1849) 
3. JODNależy do pierwiastków śladowych. Wchodzi w skład hormonów tarczycy-jodotyrozy-ny. Nadmiar jodu w organizmie gromadzi się głównie w tarczycy, co prowadzi do zaburzeń w wydzielaniu tyroksyny i występowania związanych z tym objawów chorobowych. W następstwie wzrostu aktywności tarczycy można niekiedy stwierdzić: wzmożoną akcję serca, podniecenie, poty, drgawki mięśni. Ze względu na jodowanie soli kuchennej na terenach ubogich w jod stany niedoboru tego pierwiastka w zasadzie nie zagrażają. Zakłady wodociągowe nigdy nie usuwały z wody związków chemicznych i nie będą tego robiły, bo żadna z tradycyjnych metod jej oczyszczania nie jest w stanie tego uczynić.4. KOBALTNależy do tzw. pierwiastków śladowych - mikroelementów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Występuje głównie jako element składowy witaminy B12 (kobalamina), która wchodzi w skład niektórych enzymów. Źródłem kobaltu w wodach powierzchniowych i pitnych są ścieki przemysłowe, szczególnie z hut stali specjalnych, z fabryk emalii, szkła, ceramiki, ale przede wszystkim z zakładów produkujących farby. Wody naturalne również zawierają zazwyczaj niewielkie ilości tego pierwiastka, co uzależnione może być od podłoża geologicznego. Kobalt, mimo że należy do pierwiastków koniecznych dla organizmu człowieka, w nadmiarze wykazuje działanie toksyczne, m.in. powoduje uszkodzenie wątroby. Zalicza się go również do czynników rakotwórczych. Może też wywołać objawy niedo-czynności tarczycy - powstanie wola i zahamowanie rozwoju, szczególnie u dzieci. Uszkadza skórę, wywołując jej zmiany chorobowe. 5. KRZEM, KRZEMIONKANależy do niezbędnych pierwiastków śladowych. Odgrywa szczególną rolę w procesie przemiany lipidów (tłuszczów). Jego nadmiar może powodować zaburzenia i wywoływać objawy chorobowe. Szkodliwe działanie krzemu polega na pobudzeniu nadmiernego rozrostu tkanki łącznej w płucach i innych rodzajów tkanek, prowadząc do ich włóknienia. Krzem ulega rozpuszczeniu w płynach ustrojowych, działającjaktrucizna komórkowa. Po dostaniu się do płuc w postaci pyłu przechodzi do krwi jako koloidalny kwas krzemowy. Powoduje chorobę zwaną krzemicą. Zatruwanie płuc pyłem krzemowym postępuje wolno. W dalszej jednak kolejności zostają uszkodzone także inne narządy m. in. system naczyniowy serca, oraz występują zmiany we krwi, w układzie moczowym i żołądkowo-jelitowym (trawiennym). 6. MANGANJest pierwiastkiem niezbędnym do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wchodzi w skład niektórych enzymów i białek, a także jest aktywatorem wielu enzymów. Spełnia ważną rolę w procesach utleniania w organizmie i wpływa na czynności gruczołów płciowych. Obok żelaza i miedzi jest czynnikiem warunkującym prawidłowy proces tworzenia krwi. Podobnie jak miedź może się kumulować w wątrobie. Nadmiar manganu powoduje uszkodzenie ścian naczyń włosowatych układu krwionośnego. Działa trująco, podrażniając ośrodkowy układ nerwowy i wywołując marskość wątroby. Szybkość występowania objawów zatrucia zależy od indywidualnej wrażliwości na związki manganu. 
Źródłem manganu w wodach powierzchniowych są ścieki pochodzące głównie z przemysłu metalurgicznego, elektrochemicznego i chemicznego. W wodzie wodociągowej mangan i jego związki mogą występować na skutek mało efektywnego procesu oczyszczania ujmowanej wody powierzchniowej, a także w efekcie samego procesu uzdatniania wody, ponieważ na etapie filtracji wykorzystywany jest piasek pokrywany dwutlenkiem manganu. W przypadku stosowania tego rodzaju technologii dość często stwierdza się przekroczenia dopuszczalnego stężenia manganu w wodzie do picia. Obecność manganu w wodzie wodociągowej wpływa na powstawanie bakterii manganowych, nadających wodzie nieprzyjemny, stęchły smak i zapach. Tworzące się w sieci bakterie manganowe, utrudniają dostarczenie konsumentom wody bezpiecznej pod względem bakteriologicznym, gdyż zużywają tzw. chlor pozostały, co może spowodować wtórne jej zanieczyszczenie bakteriami chorobotwórczymi. Obecność manganu w wodzie do picia i celów gospodarczych powoduje tworzenie się plam na urządzeniach sanitarnych i sprawia, że woda nie nadaje się do prania. 7. MIEDŹNależy do pierwiastków niezbędnych do prawidłowego rozwoju człowieka. Spełnia ona ważną rolę w syntezie hemoglobiny oraz wchodzi w skład niektórych enzymów. Zwiększone ilości miedzi mogą jednak wpływać niekorzystnie na organizm, powodując m.in. uszkodzenia cewek nerkowych, co jest przyczyną białkomoczu, cukromoczu, a także mocznicy; uszkodzenia wątroby czy mięśnia sercowego. Wskutek katalizującego wpływu na utlenianie nienasyconych kwasów tłuszczowych - niezbędnych człowiekowi - przypisuje się miedzi rolę czynnika wywołującego miażdżycę. Nadmiar miedzi blokuje aktywność wielu enzymów niezbędnych do życia. Uważa się również, że może wywołać anemię wskutek blokowania syntezy hemu, a także wykazuje działanie drażniące na błony śluzowe przewodu pokarmowego i błony układu oddechowego. Człowiek zdrowy ma tysiące marzeń. Człowiek chory - tylko jedno.Miedź i jej związki trafiają do wód wraz ze ściekami przemysłowymi, pochodzącymi z kopalni rudy miedzi, z zakładów wzbogacania rudy, galwanizerni, przemysłu barwników, włókien sztucznych oraz zakładów produkujących pestycydy - tzw. fungicydy miedziowe. Wykazano również, że środowisko skażone metalami ciężkimi, m.in. miedzią, oddziałuje negatywnie na rozwój psychiczny człowieka. Długotrwałe narażenie na niewielkie nawet dawki metali może doprowadzić do niebezpiecznych - zwłaszcza u dzieci - następstw w zakresie funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, takich jak: zahamowanie rozwoju, stany lękowe, pobudzenie ruchowe, zaburzenia wzroku. Wraz ze wzrostem stężenia metali ciężkich we krwi u dzieci (np. rejon Miasteczka Śląskiego) zmniejsza się iloraz inteligencji, a na terenach zanieczyszczonych przez przemysł ponad trzy razy więcej dzieci jest opóźnionych umysłowo. 8. MOLIBDENNależy do pierwiastków koniecznych do właściwego funkcjonowania organizmu. Wchodzi w skład enzymów utleniających lub jest ich aktywatorem. Przy nadmiernych ilościach kumuluje się w wątrobie, nerkach, zębach i kościach. 9. SELENZaliczany jest do mikroelementów - pierwiastków śladowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Uważa się, że jest on istotnym składnikiem procesów oddychania tkankowego i wchodzi w skład jednego z enzymów utleniających. Selen w sposób naturalny może występować w wodach powierzchniowych, co jest uzależnione od składu mineralnego, a także być doprowadzany ze ściekami przemysłowymi. Nadmiar selenu może spowodować wiele różnych objawów chorobowych, które nie są jednak specyficzne. Nadmierne ilości selenu ulegają kumulacji w nerkach, wątrobie i mięśniach. 10. ŻELAZONależy do pierwiastków śladowych. Odgrywa ważną rolę, gdyż wchodzi w skład hemoglobiny, mioglobiny oraz wielu układów enzymatycznych. Bierze również udział w procesach oddychania tkankowego. Żelazo magazynowane jest w wątrobie, śledzionie, szpiku i tkankach. Nadmiar żelaza może być jednak silnie toksyczny, np. dla dorosłego człowieka - dawka trująca to 15 g siarczanu żelaza, a dla dzieci 10 g. Stwierdzono także, że długotrwałe używanie wody zawierającej powyżej 0,6 mg Fe/l wywołuje u ludzi chorobę Kashin-Becka, która charakteryzuje się zmianami kostno-stawowymi i zaburzeniami wzrostu (dopuszczalne stężenie wynosi 0,5 mg Fe/l) oraz powoduje uszkodzenia ścian naczyń włosowatych układu krwionośnego. Nadmiar żelaza w wodzie do picia sprzyja także tworzeniu się fosforanów żelaza i wydalaniu ich z kałem. Może to prowadzić do zubożenia organizmu w fosforany - składnik kości. W Polsce umiera każdego dnia 1500 osób. Większość z nich mogłaby jeszcze żyć 8 lat, gdyby umieralność Polaków nie była taka ogromna.
Woda zawierająca duże ilości żelaza w czasie gotowania może zmieniać swe cechy fizyczne (wysoka mętność i barwa) i wpływać na apetyczność potrawy. Powoduje również, podobnie jak mangan, powstawanie plam na urządzeniach sanitarnych i nie nadaje się do prania. W wodach uzdatnionych, zawierających zwiększone ilości żelaza, w sieci wodociągowej mogą rozwijać się nitkowate bakterie żelaziste. Intensyfikują barwę i mętność, nadają wodzie przykry smak i zapach, a sieć traci sprawność z powodu zatykania się masami żywych i obumierających bakterii. Żelazo występuje w wodach powierzchniowych i głębinowych w sposób naturalny w ilościach zależnych od budowy i składu mineralnego podłoża. Szczególnie duże stężenie żelaza, a także manganu spotyka się w wodach głębinowych. Źródłem żelaza są ponadto ścieki przemysłowe, korozja rur i wody kopalniane. W wodzie wodociągowej podwyższone stężenie żelaza występuje w przypadku nieprawidłowo prowadzonego uzdatniania, tzw. odżelaziania. Od zarania dziejów woda była cennym płynem, służącym do oczyszczania. Dzisiaj sama musi być oczyszczona, aby zapewnić nam przeżycie. Ivan Illich - światowej sławy ekolog
|
||
STRONA GŁÓWNA